Kan hlimlai ni ka ngai

Hlimlaini mual liam mai atan chuan

I pam hmai lua a ni

Zoram zirna runsang ber kan kai nite

Nghilhni reng a awm lawng e

Tunah chuan tuanna tlang a lo dang ang a,

Thiantha tak, in ngai tak, innel tak kha

Tawn leh chang ni chuan thian satliah kan lo ni tawh ang

Chibai kan inbuk ang a, a ral tawh ang

Tunah chuan kan nuiza, kan hlim za, engkimah kan inzui

He hun nuam hi a rei tawh dawn si lo

Theih nise liam mai lovin ding reng mai se ka va’n ti em

Mahse khuanu rel dan a ni si lo

Athenin khiang an awi ang a

Athenin zamual an liam ang a

Athenin hmangaih tang an bel ang

Chutih hunah chuan tun ang nun hi kan la ngai ngei ang

Mahse tun ang hlimna hlimawm hi kan tawng tawh lo ang

Keizawng ka ngai a ni tun hun hi

Ka thian nakinah chuan nang chu pisa I kai ang

Tuanna tlang lo dang mah se e

Inhre reng ang aw

Thiantha tluka hlu an awm lo an tih thin kha

An hlu a nih chuan ka tan hian I va hlu em

I hun lo awm turah chuan hlawhtlinna leh lawmna chhar zel la

Engang pawhin sangin nuam mah la

Kei tal hi min hre ve reng ang che

I hre reng lo a nih pawhin

Min lo hre chhuak ve zeuh zeuh dawn nia

Keizawng tun hun ngai hian luaithli nul mai ka nuam

Aw, ka ngai em a ni tun hun hi

Amah vangin

Chawhnu dar 1 velah chuan Tetea chu phur tak mai in a pindanah chuan a lo in siam malh malh a, a thawmhnaw hak turah rilru a seng nasa hle mai, thawmhnaw tha tak a  hak loh chuan an thianpa u te inneihnaah chuan a nalh lo bik ang a, mi an  tam dawn si a, a confi lo ang tih a hlau a, a thawmhnaw hak tur pawh a ma neih ve takah chuan a tha ber leh nalh a tih ve ber chu an thlang a, Inneih inkhawmnaah an thiante hoin inkhawm lo mai ang u an tih avangin in lama chaw ei tur leh zan lama awm tur chauh a, kal tum an ni bawk a, Jeans leh T-shirt leh Sneaker a bun a, a sam te chu uluk takin a siam a, rimtui an in kap sar sar bawk a, ama tawkah a confi ve hle a ni. Tetea hi tlangval fel ve tak, ruihtheih thil mai baka zuk leh hmuam pawh a insum tha viau a, engemaw chang a kuhva han ei mai chu a tih ve chhun ni ber mai. Kohhranah pawh atheih leh phak tawka in hmang, an KTP Committee member ni ve a ni a, amah hi a thiante chuan nula ngaihtuah vak lo leh ngaihzawng neihna chang pawh hrelo ti a, an fiam thin a ni a, a ni lah tak a, tetea hi a lerh lem lo a, ngaihzawng lam pawh a ngaihtuah em em lem lo a, tawngtam lem lo tih takah a sawi khat hle. Mahse ngaihtuah lo tawp chu a ni hran lo. Khawlai vela nula chhe lo deuh a hmuh chang te hian a thlir ve vung vung tho a, athian nula chhe lo deuh te chu kawm pawh nuam a ti ve em em tho a ni. An thian ho hi High school an kal lai atanga in kawm chho, in ngaina em em leh inkawm ngeih em em mai an ni a, tunah College te kalin a then phaiah te awmin, college kalna te in ang tawh hlawm lo mahse, an in hre reng a, chaw eikhawm leh engemaw ti khawm let let te hi an la ching reng a, an in hmu khawm reng reng thin a ni. An thian te phai awm an lo haw chang tein chaw te an eikhawm thin a, an hlim thei hle a ni.

Ka hmangaih che ka Nu

Saisentet ata min chawi lianin,

Hriatloh tam tak min zirtir.

Hringnun kalsiam ka zawh ve theihna atan

Hrehawm leh nawmloh sawi loin ka tan i awm reng si.

Ka hrehawm hlauin a sur a sa thlu loin,

Nangchuan min hmangaihna i lantir a,

Keichuan siai tak e tiin nuam ka lo ti si.

Ka hlim loh i hlau em em thin a,

Keipawhin ka hlim loh ka duh lo a,

Mahse hlimloh kan duh loh dan erawh a dang si;

Hai ang thangin ka sei lian a,

I thuawihloh chu intihtheihna atan ka hmang thin.

Nang chuan min hmangaihna avangin ka tih ai i ti a,

I thu ka awihloh chang pawhin

Min ngaidam leh mai thin.

Senlaia ka tana i tawrhna zawng zawng dawn lovin

Keichuan fing intiin i thu eng’ah ka ngai lo thin

Ngaihtuah chian loh vang mai a ni.

Ka tana i tawrhna leh i inpekna,min hmangaihna te,

Han chhut tak tak chuan i thu hi a chhia atha

Zawm lo ngam tur hi ka lo ni lo a sin

Min ngaidam mawlh ang che ka nu

Nanglo chunnu dang ka nei lo,

Nanglo chunnu hmangaihtu dang ka nei lo,

Nang hloh che hi ka phal ngai lo,

I tan tih theih tam ka nei lo.

Hei erawh lo hre reng ang che,

Ka hmangaih che ka nu.

Mahni insitna

Mahni insitna kan tih hi mi hringnuna bet tlat, pachhia leh chan hai, hausa thil ti thei zawk te pawhin kan nei theuh a ni awm e. Amaherawhchu kan neih dan leh kan laknat dan te, kan tawrh dan te, kan hmachhawn dan te erawhchu a in ang vek lo a, mi zawng zawng tawrh ni mahse tuar thiam tan chuan hnen theih mai a ni a, hneh hlen erawhchu a har deuh mai thei, chutih lai chuan tuar thiam lo tan chuan chhiat rawkna a ni ve bawk si a ni. Mahni insitna hian mihring nun chu engti ang takin nge a nghawng le?

            Mahni insitna hi mihring dinhmun a zirin kan insit dan adang thei a, mahse kan tuar vek si a ni. Heti ang thil tawk lo hi an awm ka ring lo a, an lo awm ngai anih chuan mi vanneih ber an ni awm e. Engvangin nge mahni chu kan insit em em a, a chhan bulpui ber pakhat chu kan dinhmun vang a ni ber awm e.

“Ka Hmangaih Che” Thawnthu bu thlirna

Kum 2010, November thla a chhuah Mapuia Renthlei ziak, ‘Ka hmangaih che’ tih thawnthubu hi lehkhabu tharlam tak Cheng 70/- man, mi tam zawkin an la chhiar loh a nih a rinawm. He lehkhabu Nula leh tlangval inhmangaihna harsatna leh manganna avanga in\hen, hmangaihna avanga tawrhna nasa tak an chunga athlen hnua hlim tak a intawng leh chanchin a ni ber a. Lehkhabu chhah lutuk lo, a len lam pawh han chhiar han lek vel nuam tawk tak mai  phek 160 a chhah a ni.

He lehkhabu hi a bu chhung bihchianna kan luhchilh tak tak hmain a bu kawm leh a hmel hmang leh hawrawp hman dante han thlir hmasa ila, a cover Design hi a mawi danglam fu mai a, han en mai pawh hian mi hipna chu a nei thei mai a, lehkhabu kawm hi an pawimawh em em a, mipuiin kan en mai hian chhiar chak leh chak loh hi a bu kawm a\ang hian kan teh fo \hin reng a, he thawnthubu kawm pawh hi Design vel chu a chhe lo khawp mai. A kawma nula thla chhelo hmel tak lo lang hian a changtunu ber Lki chu a chhui dawn theih phah a, chhiar pawhin mitthlaah a lo lang nghal mai thei hi a \ha hle a ni. Amaherawhchu en mai a, a mawi ang ai hian a kawm khawih vel hi a nuam tawk loin a kawm atana a lehkha puan an hman hi a \ha tawk lo hle a ni. Hei hi kan sawi ngamna chhan chu tunlaiah khawl a changkangin hmanrua kan nei \ha tawh em em a, lehkhabu pawh kan hriat angin tun hnai chhuak a ni a, chuvangin a kawm hi hei ai \ha hi chuan a siam theih tih a chiang hle a ni. Han chul tak tak atan chuan a phuai hma hle bawk.

Protagonist in Julius Caesar

(Julius Caesar Lemchana A Changtupa  Ber)

Julius Caesar, William Shakespeare-a lemchanah hian tunge a changtupa ber tih hi a lemchan han chhiar mai hian sawi a har hle a. Khawvel puma inhnialna nasa tak thlen tirtu, tun thleng a la ni reng a ni a, chu chu a ni e tih hi a dikna ber a awm thei chuang lo a, a sawi thiam leh a puh thiam thiam dinchanna a ni ber mai a ni. He lemchanah hian William Shakespeare hian a changtute, changtupa leh misualpa han tih tur fak hian tumah a duang lo a, a chhiartute ngaihdanah nasa takin a innghat a ni. A changtupa berah hian Brutus te, Caesar te leh Antony te hi puh theih vek an ni a, kei chuan he lemchana achangtupa ber a ka’n puh chu Brutus hi a ni a, a nih theih dan hrang hrang awm te han thlur chho i la.

Julius Caesar lemchanah hian a lemchan hmingputu Julius Caesar-a hi a changtupa ber a ni e tiin han sawi kual duah dawn ila, a rem lohna lai a tam hle awm e. Amah ber chu Chan 3-na lan 1-naah a thi daih si a, a changtupa ber a puh atan chuan alang tlemin a thi hma mah mah a, a lemchanah pawimawh viau mahse a lan tlem em avang hian a changtupa ber atan han puh hi a rem lohna lai a awm thei a ni. Chuti ang bawkin Mark Antony pawh hi a changtupa berah han ti dawn ngawt ila a rawn lanna hi a hnung mah mah a, a tawp thlenga ding chang a, Caesar-a phuba rawn latu niin hmingtha em em ni mah se, alemchanah hian a lang tlem mah mah a a changtupa ber atan chuan tlak loh deuhin a lang a ni. Heng bakah hian a changtupa ber ni tura an tlak lohna pawh a la awm nual mai sawi kual duah lovin kan chhui bing tur lamah han lut phawt ila.

Mizo pipute’n ‘ngai lo ve’ an tih hote thlirna leh sawi zauna

(Project atan a ka siam khawm leh ka lawrkhawm)

            Mizo Pipute’n ‘Ngai lo ve’ an tih ho te kha chik taka thlirin chhui zauna kan nei dawn a ni a, sawi tur leh ziah tur pawh a awm nual mai. Mahse a \ul zualpui leh a \ha deuhte kan thlur bing dawn a ni. Khawvela hnam tam takte hian hmakhawsang a\ang tawh khan keimahni hnam bil thufing tih ngai leh tih ngai loh thil kan lo nei vek tawh \hin a. Chung thilte chu awmkhawm nikhua leh titi hona-ah an sawi fo-in a rinawm a, nu leh paten an fate hnenah an hrilh fo \hin ngei bawk ang. Tin, Aia upa te’n aia naupang zawkte zirtir nan te an lo hmang fo \hin ngei niin a hriat a. An tih ngai leh ngai loh \hin te kha an inzirtirna thufing pawimawh tak a nih \hin avangin, ‘Ngai e’/ ‘Ngai love’ hi Mizo thufing huang chhungah kan dah thei bawk awm e.

           Tichuan, thufingte leh serh leh sang chu \awngka-a inhlanchhawn, hmanlai kan pi leh pute hun laia mi kan rochun zel a nih avangin Folklore peng pakhat Folk Literature huam chhungah rin lut ila kan tisual tam awm love.

          Hnam tin hian serh leh sang thil kan nei vek a, mahni hnam serh leh sang thil palzuttu chu an vannei ziktluak ngai lo hle. Mimal leh chhungkua, khawtlang, ram leh hnam a din ngheha \ha taka kan nunho theih nan pi pute serh leh sang thil hian kori a tu nasa em em a ni. Khawvel changkang zel atan kan tu leh fate thuro kan chhiah ve zel hi kan tih makmawh a ni awm e.  

hla tawi

Lawm a kim lo,
Nang i awm lo.

THIANNU TAN

Chhandamna thu hrila hringnun hmang a,
Atana I inpekna zawng zawng te kha,
Ral mai lovin chhawm nung zel ang che;
O!! Liam mai atan chuan I pamhmai lua e,
Lenna tlang a lo dang tawh ang a,
I lenrual lungduhte hi min la hre reng ang che aw.
Nang ang reng a hruaitu ropui,
Engtikah tak chuan lo chhuak leh ang I maw;
Vanglaini Lalpa tan I hman thin avangin,
A hlan che malsawmna ropui;
Nang ngaih erawh kan bang dawn lo,
Lo kir leh hian I mawi tawh si lo.
A nuamah leh hreawmah pawh tiin,
Lawi nang che Khuanu venna hnuaiah kumkhua atan;
Fakna dawng tur hian I phu thlawt a sin
Engpawh chu lo thleng se,
Lungruala rawng kan bawl ho lai te,
I dawn ve fo ka ring thin.
         
12nd October 2011

MIN HMANGAIHTU

Mu thei lo in ka khumah chuan ka let ka let a, ngaihtuahna dang dang ka ngaihtuah neuh neuh a, chutia ka inngaihtuah lai tak chuan ka khum lu a ka cell phone dah chu a lo khur cher cher a, rang fet hian kan han la vat a, kan en nghal vat a, “Happy B'Day. I piancham ka lawmpui che in Pathian in awmpui zel che rawh se.” tih hi alo ni a.

Chu message min rawn thawntu chu kan han en nghal a, ka thian tha tak mai hi a lo ni a, lawmthu sawina chu kan thawn let ve nghal mai a. Ani chuan ka mut tawh ringin wish hmasatu nih rawn tum takin ka piancham chu zan 12:05am chiah la ni chungin a zan mu turin min rawn wish a lo ni a, ani chuan i va mengrei ve, enge i tih em em a, a rawn ti a, ka meng satliah mai thu leh ka thiannu hnenah chuan ti hian ka thawn a, “zanin chu hman zana i hnena ka sawi kha ka ngaihtuah leh a, min hmangaih tak tak angem le? Keini ve te ang, engmah kan ni si lo mi te hnuaichhiah leh kawm that peih loh kan ni si a,” ka han ti a, ani chuan a hmangaih lutuk che, nangmah nghak che in a awm reng a sin, nang lahin i awih tha duh der silo. I ring hleh tlat si a rawn ti a, kei chuan ka dinhmun ka thlirin awih harsa ka ti em alawm, retheihna chu thu hran ni se, ka sual bawk si a, ka’n ti leh a, ani chuan zaninah lo inngaihtuah chiang la, naktukah kan sawi tha leh dawn nia. ka mut chhuak em mai, zing thawhhma ka ngai bawk si. “Gud nite phot” a rawn ti a, kei chuan ‘Ok..nite2 le’ kan ti ve leh mai bawk a.

Zoram nuam siamtu

Tanpui ngaite tanpui a, mitin tana nu leh pa

I Zarah zo hman tin naufa an thla a muang

Nangmah avanga zofate nun lungruala i siam hi

Kan hmuh changin lawmin kan hlim thin.

Zofa hnam tin, mize hrang hrang, hausa leh rethei,

Pumkhata siam theitu i nihna hi

Kan lawmna ti kimtu a ni si.

Mi diklo leh kawhmawh bawl te,

Kan zoram chhiatna tur leh

Min chimralna tur ngaihtuahtute

Nangchuan i do tlat si a,

Nangmah avangin zofate’n hlimna kan tawng

I nun ze mawi tak i hloh kan phal lo

I kalsual mai kan phal hleinem,

Sel kai lo erawh tumah an awm lo

Sel i kai deuh a nih pawhin i mawi thatna kha

Vawngnung zel turin tan la la

Zofate insuihkhawmna, inlungrualna, inthianthatna

Thlentu i nun mawi tak chu rawn chhuah zel ang che.

Chutin Zofate tan i par a vul zel ang a,

Zoram nuam siamtu i ni zel dawn a ni.

23/April.2012 5:45