Tuesday 23 February 2016

Mathaia:

Mi Thianghlim Mathaia:

(Mathaia Chanchin tawitea ziak)

Mathaia hi Galili rama piang a ni a. Juda hnam a ni.

Isua zirtir 12 zing ami a ni. Isua a zui hma chuan Hebrai mipuite hnenah chhiah khawntu a ni ṭhin a. An chhiahkhawnna office hi Kapernaum-a awm a ni.

Thil hre tak a ni a, Isua a zui hnaih avangin a chanchin pawh ziah tur a hre ber a ni. Isua sermon leh tehkhin thute ziak chipchiar peih tak a ni bawk. Mathaia bung 5 leh bung 7 ah hian Isua zirtirna chu a ziak nasa hle nghe nghe. Isua zui rawttu a nih avangin a thuziakte hi a rintlak a, Lehkha thiam sang a nih loh avang erawh chuan Luka anga systematic taka ziak erawh a ni lem lo.
Mathaia hi Chanchin Tha ziaktu 4 (Mathaia, Marka, Luka leh Johana) zinga pakhat a ni a, Isua thihhnu (atlem berah) kum 20 vel chhung Mathaia hian Chanchin Ṭha Mathaia hi a ziak a ni. Chanchintha Mathaia Ziak ah hian Bung 28 thleng a awm a ni. Chhandamna hi Israelte-a chhui luh tum tlat a ni a, Isua thlahtute chanchin a chhui paw'n Abrahama atanga chhui chat a ni. (Luka chuan Adama atangin a chhui).
Isua chu Mosia thar ang a Juda te hnen a lokal angin a ziak a, Thuthlung Hlui hrilhlawkna te rawn nemnghettu-ah a chhuah a ni. Isua ringtute chu Rinna a nungin, inhmangaih tawn dial dial a pawimawh zia a sawi uar hle.

Mathaia hi Persia leh Ethiopia ah te Pathianthu hril (missionary)in a kal bawk a.
Tunlai mithiam tamtakte chuan Chanchin Ṭha hmasaa ber hi Mathaia ziak tak tak a ni thei lo ang tih ringtu pawl pawh an awm a. Matthaia leh Luka te hian Marka ziah en chungin an ziak ni a ring pawl an awm bawk.  

Chanchintha bu hmasa 3 te hi synoptic Gospel an ti a, a hnuhnung ber hi The fourth Gospel emaw The evangelist an ti thin. Marka hi a hmasa ber a, Mathaia leh Luka hian thulak nan an hmangin a lang a, chumi lo Mathaia leh Luka hian thulakna dang an nei a, chu chu hriat a ni lo.

Tunah chuan Mathaia ziak hi Hebrai ṭawng a ziak niin, chuta ṭangin Greek ṭawngah Grecian (Greek) Jew in a lehlin niin an hria.

Matthaia hian Juda ho tan a ziak nia an rin chhan chu, midang 3 ten ‘Pathian ram’(Kingdom of God), an tih vek laiin, Juda hovin Pathian hming an zah em em avang leh a nazawnga lam rik an hreh thin avangin ‘Van ram’ (Kingdom of heaven), tih a hmang ta bik a ni, an ti. Pathian ram tih leh Van ram an tih hi thil hrang lutuk a ngaih loh tur a ni.

Mathaia hming a ni serh chu September ni 21 niin, accounting leh bankers ho patron saint a ni.

Isua thilmak tih Chanchintha bu li ten an ziah tlan vek chu Mipui sangnga hrai a ni.

Mathaia thih dan hi chiang tak sawi thei a ni lo a, Ethiopia-ah Martar-in a thi a hriat a ni a, mahse thenkhatah chuan martar lo anga sawina a awm tho bawk a ni.